Category: Մայրենի

1.Կարդա՛ «Հազարան հավք»-ի 11_րդ և 12-րդ հատվածները։

Կարդացի

2.Կատարի՛ր 11-րդ հատվածից հետո գրված առաջադրանքը։

Հատվածի վերաբերյալ կազմիր հարցեր և առաջադրանքներ։

1. Ո՞ւմ կանչեց Քամի ձին։
2. 10 գործողություն հանի տեքստից(բանավոր)։
3. Քան՞ի փորձություն պետք է անցնի Արեգը, որ հասնի Հազարան հավքին։
4. Ինչպիս՞ի վանդակում է նստած Հազարան հավքը։
5. Եթ՞ե կպնեն Տիրուհուն ինչ կկատարվի այդ անձի հետ։

Ի՞նչն է ինձ համար այս կյանքում ամենակարևորը․․․ Ճիշտն ասեմ եսել  չգիտեմ։ Իմ համար ամենինչ այս կյանքում կարևոր է։ Նույնիսկ չարագործական ինչոր արարքները։ Իմ համար ամեն ինչ կարևոր է քանի որ, եթե մի բան չլիներ միուս բանը չէր կարող լիներ։ Կյանքիի արարքները նման են մի մեծ շղթաի։ Եթե մի գնդիկը ընգնի միուսներներ կնգնեն։ Ես կարևորում եմ բոլոր արարքները, փորձությունները և տրամադրությունները։

1.Կարդա՛ «Հազարան հավք»-ի 9-րդ և 10-րդ հատվածները։

Կարդացի։

2.Կատարի՛ր հատվածներից հետո գրված առաջադրանքները։

• Հատվածը համառոտ՝ 5-7 նախադասությամբ փոխադրիր:
  Երբ Արեգը հասնում է կարմիր աշխարհը։ Այնտեղ ամեն ինչ կարմիր էր։ Երբ Արեգը ավելի շատ է գնում տեսնում է, որ կարիր աշխարհի ժողովորդը հավաքվել է իրենց թագավորի մոտ, իսկ թագավորը մի ժայռին ասում է, որ իր աղջկան հետ տա։ Արեգը ավելի է մոտենում և հարցնում է մի ծերունուն, թե ինչ է կատարվում։ Ծերունին պատասխանեց, որ մի դև՝ Քյավթառ Քուսին գողացել է իրենց թագավորի աղջկան։ Արեգը գնաց թագավորի մոտ և հայտնեց, որ ինքը կազատի իր աղջկան,  բայց թագավորը պատասխանեց, որ իր նման կտրիճ զիվոները գնացել ու հետ չեն եկել։ Բայց թագավորը չկարողացավ պահել Արեգին։ Նա գնաց դեպի այդ քարանձավ։ Քարանձավում տեսավ մի անճոռնի պառավի։ Պառավը կատաղած ասաց որ ինքը դուրս գնա, բայց Արեգը նետով կրակեց պառավին և ոչնչացրեց նրան։ Հետո նա գնաց ու  տեսավ երկու աղջկա։ Նա նրանց ազատեց հետո առաջին աղջիկը ասաց, որ ինքը Մշնադալար այգու թագավորի աղջիկն է և ընկել է դևի թակարդը։ Հետո մատանի քցեց ու թռչեց գնաց։ Իսկ երկրորդ աղջկան Վարդերին տարավ թագավորի մոտ։ Քեֆ արին խնջույք արեցին։ Հետո երբ Արեգը պետքա գնա թագավորը առաջարկեց, որ մնա մաուսնանա իր աղջկա հետ, բայց Արեգը ասաց, որ պետքա Հազարան հավքը գտնի։ Այդ ասելով նա հեռացավ։
• Հատվածիդ դուրս գրիր ածականները:
  Լուսեղեն, անվերջանալի, կանաչ, կարմիր երփներանգ, բուրավետ, անմահական, անուշ, փիրուզի, մեղմ, մարդկային զմրուխտյա, բյուրեղյա, շատ, քիչ, անտես, աննման, քնքուշ, կտրիճի, մութ, զարհուրելի, խելագար , կախարդական, սև, սպիտակ, ուրախ, անհոգ, Լեղի, փշոտ, ոսկի:

36.Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բարդ բառերով:

Երկինքը քերելու չափ բարձր-երկնաքեր 
Բարի մտքով-բարեմիտ 
Վատ համբավ ունեցող-ուգույժ 
Հեշտությամբ թեքվող-հեշտությամբ
Խաժ աչքեր ունեցող-չախկալ
Կյանքը սիրող-կենսասեր
Հանրության կողմից ճանաչված-հանրաճանաչ
կյանքով ուրախացող-կենսուրախ

37․Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Մանր նկարներ անող-մանրանկաչիչ
թռչուններ բուծելու տեղ-թռչնաբուծարան
գյուղի տնտեսությանը հատուկ-տնտեսագիտական
միտք հղանալը-մտահղացում
արդյունք ունեցող-արդյունավետ
աշխատանքը սիրելը-աշխատասեր
հավասար  կշիռ  ունենալը- հավասարակշիռ
բառերի մասին գիտություն-բառագիտություն

38․Առանձնացրո՛ւ այն բառերը, որոնք ժխտական նախածանց ունեն:

Անարվեստ, անդեմ, անդուռ, անիվ, անսիրտ, անահ, անուշ, անմահ, անուն, դժոխք, դժգոհ, դժբախտ, դժնի, դժկամ, ապագա, ապարդյուն, ապերախտ, ապուր, ապաշնորհ, ապուշ, ապտակ, տարի,
տկար, տհաճ, տպել, տգեղ, տխուր, չամիչ, չտես, չկամ, չարիք:

39. Գործողության անունը դարձրո՛ւ այդ գործողության հետ կապված առարկայի անուն: Գրի՛ր 
գործածված ածանցները:

Օրինակ՝ քերել-քերիչ

Ուտել-ուտելիք
Գրել-գրիչ
Խմել-խմիչք
Ճոճել-ճոճանակ

40.Ընդգծված բաղադրյալ բառերը փոխարինի՛ր բառակապակցություններով:

Անսահման հզորություն ու անսանձ գոռոզություն ուներ Թեմուրը:Միջնադարի ոչ մի քաղաք չէր կարող համեմատվել նրա նոր մայրաքաղաքի հետ: Ճարտարապետի ձին մի օր կորել էր այդ քաղաքի ամենամեծ պարտեզում և մեկամսյա որոնումներից հետո հազիվ գտնվել: Թեմուրն իր մայրաքաղաքի՝ Սամարղանդի շրջակայքի գյուղերն անվանել էր Բաղդադ,Կահիրե,Դամասկոս, որ աշխարհի մեծագույն քաղաքները որպես աննշան գյուղեր տեսներ:

անսանձ — սանձ չունեցող
Միջնադարի — միջին դարից
մայրաքաղաքի — մայր քաղաքի
ամենամեծ — բոլորից մեծ
մեկամսյա — մեկ ամիս տևող
շրջակայքի — շուրջը գտնվող
մեծագույն — ամենից մեծ

1. Հատվածը բաժանիր մասերի և վերնագրիր:
   Արեգը ժամանում է կապույտ աշխարհը
   Կապույտ աշխարհի ժողովորդի գանգատը։
   Արեգի և Երկաթե ձեռքի ճակարտամարտը։
2. Քար, ձի, ծով, երկինք բառերին ավելացրու տարբեր վերջավորություններ և կազմիր նախադասություններ:
   Քար-քարասիրտ
   Այն մարդը ունի քարեսիրտ։
   Ձի-ձիասեր
   Ձիավորները ձիասերներ են։
   Ծով-ծովապետ
   Ծովապետները միշտ քաջ են լինում։
   Երկինք-երկնաքար
   Ասում են, որ դինոզավրերը մահացել են երկնաքարից։
3. Նամակ գրիր Արեգին:
   Սիրելի Արեգ, դու շատ քաջ տղա ես։ Մախթում եմ, որ դու գնաս հասնես կախարդական աշխարհը գտնես հազարան հավքին և նաև գտնես քո սերը։
4. Հատվածը պատմիր Արեգի անունից:
   Գնում եմ գնում հասնում եմ մի աշխարհը որտեղ ամեն ինչ կապույտ է։ Այդ աշխարհում մարդիկ էին ապրում, բայց մարդիկ ոնցվոր ոսկոռներ լինեյն այնքան նիհար են։ Ես հարցրեցի ինչ է պատահել ասում են, որ իրենց վրա հարցակվելլ է երկաթե ձեռքը։ Ես ասում եմ ինձ տանեն թագավորի մոտ։ Տանում են տենում եմ, որ իրանց թագավորնել է նույն վիճակում։ Ես ներկայանում եմ, ասում եմ, թե ինչի համար եմ եկել և ես կարող եմ օգնել նրանց։ Թագավորը ասում է, որ դա անհնարին է, բայց համաձայնվում է։ Ինձ տալիս են նավ և տանում ծով։ Ծովից դուրս է գալիս երկաթե ձեռքը։ Ես իրան օլորում եմ ու խորտակում։ Երբ ես իրան խորտակում եմ ջրից դուրս է գալիս մի թռչուն։ Սկսում է ծլվլալ։ Ասում է, թե ինքը ծովերի ոքիների աղջիկն է ու ընգել է երկաթե ձեռքի  թակարդը։ Շնորհակալություն ասեց և իմ ոտքի տակ մի մատանի գցեց ասեց, որ երբ օգնություն պետք լինի նա ինձ կօգնի։ Հետո գնում եմ քաղաք։ Այնտեղ ինձ դիմավորում են ուրախ և երջանիկ։ Հետո ասում են, որ ես կարող եմ ծովերի ոքիներից քամի ձին ուզեմ, որ իմ ճանապարհը ավելի հեշտ լինի։ Գնում եմ ծով ծովի որքիներից խնդրում քամի ձիուն, նրանք ինձ տալիս են եսել շարունակում եմ իմ ճանապարհը։
5. Ո՞վ էր Երկաթե Ձեռքը:
   Երկաթե ձեռքը դա մի ձեռք է, որը կազմավ է երկաթից։ Նաև նա շատ վատ և դաժան արարած էր։
6. Գրիր փոքրիկ պատմություն Երկաթե Ձեռքի մասին:
   Ես երկաթե ձեռքն եմ։ Այս պատմությունը գրում եմ այն աշխարհից։ Ես ծնվել եմ ծովերում եղել եմ միայնակ, բայց մի օր ես գրավեցի Կապոււյտ աշխարհը, գողացա ծովերի ոքիներ աղջկան  և դարձա անհաղթելի մի հրեշ․․․ մինչև այն օրը, որ եկավ մի Արեգ անունով տղա ոչնչացրեց ինձ և ես խորդակվեցի գնացի այդ աշխարհից։
7. Ի՞նչ կանեիր Արեգի փոխարեն:
   Ինձ չի թվում, որ ես կհաղթեի երկաթե ձեռքին, բայց ես կփորձեմ ամենինչով օգնել կապույտ աշխարհի ժողովորդին։
8. Ինչու՞ Երկաթե Ձեռքը հարձակվեց հենց այդ երկրի վրա:
   Չիգիտեմ։

1.Կարդա՛ «Հազարան հավք»-ի 7-րդ և 8-րդ հատվածները։

Կարդացի։

2. Կատարի՛ր 7-րդ հատվածից հետո գրված առաջադրանքները։

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

1. Հատվածը վերնագրիր բառով, բառակապակցությամբ և նախադասությամբ:
   Սև աշխարհը և լյուսավոր աղջիկը։
2. Գրիր մգեցված գոյականների վերջավորությունները:
   աշխարհում
   աղջկա
   բանտում
   արևից
   Արեգը
   թևով
   Վիշապը
   Այգին
3. Բացատրիր հավքն իր թևով, օձն իր պորտով չէր կարող հասնել էստեղ, մեծ թիքեդ ականջդ կթողամ արտահայտությունները:
   Արտահայտությունը նշանակում է, որ ոչմեկ չի կարող հասնել այդտեղ։
4. Հատվածը պատմիր աղջկա անունից:
   Ես նստած էի իմ բանտում, լաց էի լինում։ Մեկել հանկարծ մի գեղեցիկ տղա եկավ։ Հարցրեց ով եմ և ինչու եմ լալիս։ Ես պատասխանեցի։ Հետո հարցրեց, թե որտեղ է այդ վիշապը։ Ես ասեցի այն սարի հևտևը։ Գնաց այն տղան մեկել տեսա վիշապի գլխերը ձեռը եկավ։ Ասաց, որ ես ազատ եմ։ Ես ուրախ դուրս եկա հարցրեցի, թե կարող եմ ես իր հետ գամ։ Ասեց ոչ ճանապարհը դժվար է։ Ես ասացի լավ հետո թռչուն դառա թռչուն և թռա գնացի:

31.Ընդգծված բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառերով:

Փոքր Ասիայի Եփեսոս քաղաքում հարյուր քսան տարի շարունակ մի տաճար էին կառուցում` բուսականության և պտղաբերության աստվածուհի Արտեմիսի տաճարը: Լիդիական Կրեսոս թագավորը Արտեմիսի տաճարին սյուներ էր նվեր տվել(նվիրել): Աստվածների պատկերներով մարդու հասակ ունեցող բարձրաքանդակները զարդարում էին սյուները: Կրեսոսը Եփեսոսյսւն Արտեմիսին մի ուրիշ բարձր արժեք (բարձրարժեք)  ունեցող նվեր էլ էր ընծա բերել`(նվիրել) կովերի` ոսկուց ձուլա(ոսկեձուլ) դրոշմապատկերներ:
Երբ աշխարհի յոթ հրաշալիքներից մեկը համարվող այդ տաճարի շինարարությունն ավարտին հասավ(ավարտվեց), գարմանք ու հիացմունք առաջացրեց(ապշեցրեց) բոլոր նրանց մեջ, ում վիճակվեց տեսնել մարմարից կերտված(մարդակերտ), նուրբ գեղեցկություն ունեցող(նրբագեց) շինությունը: Մ. թ. ա. 356 թ. Եփեսոսի բնակիչ ոմն Հերոստրատոս, ցանկանալով իր անունն անմահացնել, կրակի մատնեց նշանավոր սրբավայրը: Նրա հանցագործությունը բոլորին զայրացրեց: Փոքր Ասիայի բոլոր պետությունները միասին որոշեցին մոռացության տալ(մոռանալ) Հերոստրատի անունը: Պատմություն գրողները (պատմագիր) նույնիսկ տաճարի հրդեհի մասին գրելիս իրավունք չունեին հրդեհողի անունը նշելու: Բայց հին աշխարհի որոշ հեղինակներ, այնուամենայնիվ, պահեցին ոճիրը գործողի (ոճագիր) անունը:

32. Տրված բաղադրյալ բառերի իմաստներն արտահայտի՛ր բառակապակցություններով:

Մատնաչափ, կիսագունդ, անհարթ, անտեսանելի, ինքնաշարժ, սկզբնական, արեմտաեվրոպական, աստղադիտարան, համաշխարհային, հավասարաչափ:

Մատնաչապ ճպուռ։
Կիսագունդ լուսին։
Անհարթ ճանապարհը։
Անտեսանելի թիքնոց։
Ինքնաշարժ ռոբոտ։
Սկզբնական տեքս։
Արեմտաեվրոպական բնակիչ։
Հետաքրքիր աստղադիտարան։
Համաշխարային պատերազմ։
Հավասարաչափ գիծ։

33. Ա շարքի նախածանցներից յուրաքանչյուրը բոլոր հնարավոր ձևերով բաղադրի՛ր Բ շարքի բառերի հետ:

Ա Անդր, հակ, համ, ենթ, նախ, ներ, պար, վեր, տար, փոխ:  

Բ. Կովկաս, (հ)արձակ, տարած, դարձ, դնել (դրել), կշիռ, մուծել, փակել, կանգնել, աշխարհ(իկ):

Անդրկովկաս
Հակակշիռ
Համարձակ
Ենթադրել
Նախամուծել
Վերադարձ
Տարականգնել
Փոխաշխարհիկ
Ներտարած
Պարականգնել

34. Տրված բաղադրյալ բառերից նոր բառեր կազմի՛ր` այլ արմատ կամ ածանց ավելացնելով:

Օրինակ`
ժառանգական — ժառանգականություն, տեխնիկական -գիտատեխնիկական:

Մարդկային, ծայրահեղ, ստամոքսային, գիտակցություն, ակնաբույժ, մթնոլորտ, որոշում, ընդհատ, օրինաչափ, ձեռնարկ, մանրէ, փոխանակություն:

Մարդկային — անմարդկային
ծայրահեղ — ծայրահեղական
ստամոքսային — ստամոքսաաղիքային
գիտակցություն — անգիտակցականություն
ակնաբույժ — ակնաբուժություն
մթնոլորտ — մթնոլորտային
որոշում — անորոշություն
ընդհատ — անընդհատ
օրինաչափ — անօրինաչափություն
ձեռնարկ- ձեռնարկություն
մանրէ — մանրէբանություն
փոխանակություն — նյութափոխանակություն

35. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված բաղադրիչներից կազմված համապատասխան բաղադրյալ բառերով:

Հողն ինքնամաքրելու (ինքն, մաքուր, ել) հատկություն (հատուկ, ություն) ունի: Դա չի նշանակում, թե կարելի է նրան չափազանց (չափ, անց) շատ ծանրաբեռնել օրգանական (ծանր, բեռն, ել) (օրգան, ական) և անօրգանական (ան, օրգան, ական)թափոնը (թափ, ոն),բնակավայրը(բնակ, վայր) հավաքված կենցաղային(կենցաղ, ային) աղբով, որովհետև հոդի հնարավորությոնը  (հնար, ավոր, ություն)նույնպես (նույն, պես)անսահման (ան, սահման) չեն: Իսկ թափոնը (թափ, ոն)աղտոտված (աղտ, ոտ, (վ)ած) հողը սպառնում է հիվանդություն  (հիվանդ, ություն) առաջացման պատճառ դառնալ:

Գետտեխնիկական (գետ, տեխնիկա, ական)առաջընթաց (առաջ, ընթաց) հետ մարդիկ պիտի մտածեն արտաքին միջավայրի(մեջ, վայր) պահպանության (պահ, պան, ություն)  միջոցներ ստեղծելու մասին:

1.Կարդա՛ «Հազարան հավք»-ի 5-րդ և 6-րդ հատվածները։

Կարդացի։

2. Կատարի՛ր 5-րդ հատվածից հետո գրված առաջադրանքը։

1. Հատվածից դո՛ւրս գրիր 7 անձ ցույց տվող գոյական:
   Արան, Արեգ, որդիք, մարդ, մեծ տղեն, միջնեկ տղեն, դու։
2. Հատվածից դո՛ւրս գրիր 10 իր ցույց տվող գոյական:
   Գլուխ, զարդ, այգի, նժույգ, զենք, փուշ, վարդ, գազան, տուն։

Դասարանական աշխատանք՝

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Որտե՞ղ էր նստած սպիտակամորուս ծերունին և ի՞նչ էր անում, դո՛ւրս գրիր այդ հատվածը:
   Ծերունին նստած էր ճամփաբաժնումում։ Նա սև կծիկը բաց է թողնում, սպիտակը հավաքում, սպիտակը բաց է թողնում, սևը հավաքում:
2. Երեք ճամփաներից դու ո՞ր ճանապարհը կընտրեիր, ինչո՞ւ:
   Ես կնտրեի երորրդ ճանապարհը, քանի որ ես ուզում եմ ունենալ աարկածներ։
3. Օրհնանք, կախարդական, ծերունի բառերից առանձնացրո՛ւ ածանցները, յուրաքանչյուր ածանցով կազմիր երեք բառ:
   անք-հարգանք, փրկանք, Վարդանանք
   ական-վառարան, լսարան, վեհարան
   ունի-Էրեբունի
4. Սպիտակամորուս, ճամփաբաժան, պապիկ, այգի, հրեշ բառերը բաժանիր բաղադրիչների, յուրաքանչյուրի դիմաց նշիր տեսակը ըստ կազմության:
   սպտիտակամորս=սպինտակ+ա+մորուս — բարդ բառ
   ճամփաբաժան=ճամփա+բաժանում — բարդ բառ
   պապիկ=պապ+իկ — ածանցավոր
   այգի=այգի — պարզ բառ
   հրեշ=հրեշ — պարզ բառ
5. Հատվածը պատմի՛ր ծերունու անունից:
   Ես իմ համար նստած եմ, կատարում եմ իմ մշտական գործը։ Մեկ էլ հանկարծ երեք սիրուն երիտասարդներ են գալիս մոտենում ու հարցնում, թե ես ինչ եմ անում, ես ասում եմ ինչ եմ անում հետո, հարցնում եմ, թե ճանապարհներու ուր են տանում։ Ես ասում եմ՝ երկար ճանապարհի գնացողը վերադարձելա, միջին ճանապարհից կան ովքեր վերադառնում են կան ովքեր չեն վերադառնում, իսկ նեղ ճանապարհից ոչմեկ չի վերադառնում։ Մեծը գնաց մեծ ճանապարհով, միջնեկը միջինով, իսկ փոքրը նեղով։ Ես կագնացրեցի փոքրին ասեցի, որ գնա տուն, բայց ինքը չլսեց ասեց, որ պետքա իր երկիրը փրկի։ Ես իրան օրհնեցի և ուղարկեցի։

Կարդա՛ «Հազարան հավք»-ի 3-րդ և 4-րդ հատվածները։ Կատարի՛ր 3-րդ հատվածից հետո գրված առաջադրանքները։

Կարդացի։

Հարցեր և առաջադրանքներ`

1. Հատվածից դո՛ւրս գրիր դարձվածքներ։
   

   Ճառագած արևի դեմը կանչում-անիծում է։

   Աշխարհքն անծեր, ծովերն անտակ։

   Կարոտ գնան լիքն աշխարհքից։

   Դրախտ այգին կտրի չոր փուշ։

2. Ինչո՞ւ Աստված լսեց պառավի անեծքը:
   Աստվածը լսեց պառավի անեցքը, քանի որ (իմ կարծիքով) նա ճիշտ չէր համարում այգեպանների արարքը։
3. Պտուղ, այգի, աշխարհ, լույս, չար բառերից կազմի՛ր բարդ բառեր:
   Պտուղ—պտղատոի
   Այգի—այգեպան
   Աշխարհ—աշխարահգրություն
   Լույս—լույսարձակ
   Չար—չարագործ
4. Արև, հող, ջուր բառերը դարձրո՛ւ ածանցավոր:
   Արև—արևոտ
   Հող—հողով
   Ջուր—անջուր
5. Հատվածից դո՛ւրս գրիր հոգնակի թվով գոյականներ։
   Ձեռներ, այգեպաններ, գազաններ, թավուտներ։